САБАБХОИ ФАРОРАСИДАНИ ҚАШОҚИ МАЪНА.ВИ ДАР МАМЛАКАТ ВА ТАЪСИРИ ОН БА ҲАЕТИ СИЕСИ

Бӯхрони маънави дар мамлакат аз нимаи дуюми солҳои 50-ум сар шуд. Дар анчумани ХХ ХКИШ ба зери шубҳа гузошта шудани тамоми идеалҳои коммунисти аломати он буд, ки дар чомеа ба усулу рохдои номатлуб муросо карда намешавад, сохтори Шӯрави ислохоти комилро металабад. Сиёсате, ки бо ном ва фаъолияти Хурушёв вобаста буд, бо даъвати анчани XXII (мохи октябри соли 1961) аз ҳаёт дур ва гайри реали будани худро нишон доданд. Дар навбати аввал қарорхое, ки анчани XXII қабул кард, ки аз ҳаёти воқеъии мамлакат дур буданд. Барномае, ки анчумани XXII ХКИШ қабул карда буд, онро Xурушёв барномаи сохтмони чамъиятии коммунисти номид. Ин барнома ба 20-соли наздик нигаронида шуда, дар натича дар мамлакат баззаи модди-техникии коммунизм барпо карда мешуд.
Дар асоси ин одамони Шӯравиро бовар кунониданд, ки: «насли ояндаи шахрвандони Шӯрави дар замони коммунизм зиндаги хоҳанд кард».
Дар амал вазъи иктисоди сол то сол бад шуда дар мамлакат бесару сомони ба амал омад. Як қатор омилҳо боиси харобии маънави гардиданд: Аҳолии шаҳрҳо аз хисоби деҳотиён бо суръати тез афзуда, таъминоти шаҳрҳо бо маводи асосии аввалиндарача торафт душвор мешуд; Агар дар солҳои аввали баъдичанги нархи маҳсулоти асосии озуқа ҳар сол паст карда мешуд, дар солҳои 60-ум нархи маҳсулоти асосии озука бе тагйир монд; Аз соли 1962 баръакс нархи гӯшт ва шир баланд бардошта шуд, ки ин дар навбати худ ба баланд шудани тамоми маҳсулоти шири ва гӯшти оварда расонд.
Дар охири солҳои 60-ум аз кувваҳои мусаллаҳ микдори зиёди ҳарбиён чавоб доданд. Ин маърака бе ягон тайёрии пешаки гузаронида шуда, дар натича даҳо ҳазор омад бекор ва дар ка монданд.
Соли 1963 дар натичаи хушксоли ва камҳосили дар мамлакат захираи ғалладона кам шуда системаи чипта чори карда шуд.
Тамоми ин омилҳо дар мамлакат норозигиро зиёд карда, бухрони сиёси, идеологи, ичтимои, иқтисодии чомеаро фаро гирифта, мамлакатро ба варта наздик менамуд.
Пеш аз ҳама кашшокии маънави дар истеҳсолот аз номукамал будани системаи ичтимои ба амал омад. Дар иқтисодиёт бесару сомони ба амал омад, ки сабабҳои асосии он умумихалки будани моликияти чамъияти ва
баробармузддихи буд.
Дар давраи фармонфармои-маъмури одамон аз асбобу мошин беш дониста намешуд. Махсусан баробар музддихи ҳавасмандии моддии мехнаткашонро аз байн мебурд. Чунин раванд ба бенизоми, танбали, коргурези ва дуздидани моликияти чамъияти мусоидат намуд. Дар кори таълим ва тарбияи насли наврас нуқсонҳои зиёд чой доштанд. Дар бисёр мавридҳо насли чавонро хотирчамъи, бепарвои фаро гирифта буд. Кӯшиш карда мешуд, ки дар чавонон хисси худшиносии милли ташаккул наёбад. Тамоми китобҳои дарси тарчимаи руси буданд. Дар мактабҳо таърихи Аврупо ва Амрико ба пурраги омӯхта шуда ба таърихи халки точик соатҳои кам чудо чудо карда буданд.
Дар солҳои 50-ум ташвиқоти атеисти авч, гирифта, бо баҳонаҳои гуногун масчидҳоро мебастанд. Дар зери ташвиқоти атеисти анъанаҳои милли аз байн бурда мешуданд. Дар чумхури хонаи атеисти илми, донишгохдои халқи атеисти, гаҳои атесити ва маҳфилҳо амал мекарданд. Матбуот ва воситаҳои дигари ахбори умум ба ташвику таргиби атеисти равона карда шуданд.
Дар баробари ин бо баҳонаи иртичои ба чои расму русуми исломи анъанаҳои насрони чори карда мешуд. Ин пеш аз ҳама дар дафнии майит зуҳур меёфт, ки амалдорони хизб намунаи ибрат нишон медоданд. Дар оилаҳои мансабдорон бо расму русуми исломи дафн кардани мурда гуноҳи азим дониста мешуд. Чандин мансабдорон дар дафнии наздтикони худ ширкат накарданд.