Таърихчаи пайдоиши намози таровех,

Дар ривоятҳо омадааст, ки Расули Худо (с) мардумро ба киёми
шабҳои мохи Рамазон бо баёни аҷру савоби он ҳавасманд мегардонд,
вале онҳоро ба таври ҳатмӣ ва муаккад ба он амр намекард. Аз ҷумла,
он Ҳазрат (с) мегуфт: «Касе шабҳои моҳи Рамазонро аз руи имон ва ба
((хурди؛ умеди ачру савоб баряо бораб, тамоми
бахшида мешаванд» . Расули Худо (с) аз дунё гузашт ва кор ба ҳамин
сурат боки монд. Дар замони хилофати ҳазрати Абубакр (р) ва ибти-
дои даврони Умар (р) низ ҳамин ҳолат хифз гардид.
Оиша (р) мефармояд: «Расули Худо (с) шабе (дар моҳи Рамазон)
нимашаб ба масҷид рафт ва дар он ҷо намоз гузорид. Мардуме, ки дар
он ҷо буданд, ба вай иктидо намуда, намоз гузориданд. Вакте субҳ
шуд, онҳо дар бораи намози шабашон ба мардум хабар доданд. Шаби
дигар одами бештаре чамъ шуда ва ҳамрохи он Ҳазрат (с) намоз гу-
зоштанд. Боз субх, хабар ба мардуми бештаре расид ва дар шаби сеюм
ахли масҷид зиёд гардиданд. Расули Худо (с) ин шаб низ ба масҷид
рафт ва мардум ҳамрош намоз гузоштанд.
Шаби чорум масҷид дигар намозгузоронро набурд, (вале Расули
Худо (с) он шаб ба наздашон набаромад, балки саҳар) барои намози
субҳ баромад. Пас аз адои намози бомдод… ба мардум гуфт: Ҳузури 
1М5?МО бароям п5набуд, вале а ф бурдам, ки ^1Н «1СШ1ОЗ бар шумо
фарз гардад ва аз адои ОН оциз гардед». Расули Худо (с) вафот кард ва
кор бар ҳамин буд.
Чй тавре мебинем, Расули Худо (с) дар мохи Рамазон танҳо се шаб
намозро дар масҷид бо ҷамоат барпо доштааст ва ба ин андеша, ки ма-
бодо намози шаб дар мохи Рамазон бар умматаш фарз гардад ва онҳо
аз анҷоми он оҷиз оянд, дигар онро ҳамрохи мардум нагузоштааст.
Бар асоси ривоятҳои дигар Расули Худо (с) танҳо дар се шаби то-
қи даҳаи охири мохи Рамазон намози таровехро дар масҷид бо чамоат
барпо доштааст. Нуъмон ибни Башир аз болои минбари шахри Ҳумс
фармуд: «Шаби бисту сеюми моҳи Рамазон ҳамроҳи Расули Худо (с)
то як И1СТ1У панчум то нимаи
Ш1а1б ва дар шаби б с уҳафтум то ки хавф бур-
дем саи1» моро фавт мегардад».123
Дар ривояти Ҷубайр ибни Нуфайр аз Абузар низ ҳамин маъно бо
дигар лафз таъкид гардидааст ва танҳо ин илова дар он омадааст, ки:
«^Дар шаби б с уҳафтум он Ҳазрат (с) аҳли хонавода ва ҳамсаронаш-
ро чамъ намуд. б с учахорум ва ҳамроҳи мо
таровеҳро нахонд. Пас аз бистуҳафтум низ таровеҳро ҳамроҳи мо
барпо надошт».
Мардум дигар намози таровехро ё дар хонаҳояшон ва ё ба таври
танҳогузор ва низ дар чамоатҳои пароканда дар гушаҳои масҷид ме-
хонданд. Ин ҳолат дар замони хилофати ҳазрати Абубакр (р) ва ибти-
дои хилофати ҳазрати Умар (р) низ идома ёфт. Пас аз он ҳазрати
Умар (р) мардумеро, ки дар гушаҳои масҷид танҳо-танҳо ва ё дар ҷа-
моатҳои пароканда намози таровеҳ мегузоштанд, ба як имом ҷамъ
сохт. Аз он таърих ба баъд намози таровеҳ ва ҳамчунин намози
витр дар мохи Рамазон бо ҷамоат барпо дошта мешаванд. 
Аз он рузе, ки Умар (р) мардумро дар намози таровеҳ ба як имом
ҷамъ намуд, дигар ба ҳамон ҳолат боки монда ва хулафои баъди –
Усмон (р) ва Али (р) ва мусалмонон ба он идома додаанд. Бинобар ин,
намози таровеҳ дар моҳи Рамазон суннати муаккада мебошад. Аз
Абуюсуф (рҳ) ривоят шуда, ки Абуҳанифаро дар бораи намози таро-
веҳ ва ончи Умар (р) анҷом дода буд, пурсидам. Гуфт: Таровеҳ сунна-
ти муаккада аст, онро Умар (р) ба таври тахмини ва аз пеши худаш
набаровардааст, ба он амр накарда, магар аз рӯи асле, ки дар наздаш
буда ва бо аҳде аз Расули Худо (с). Умар (р) дар ҳоле мардумро бар
Убай ибни Каъб гирд овард ва ӯ онро бо ҷамоат гузорид, ки саҳоба-
гон аз муҳоҷирон ва ансор бисёр буданд ва ҳеҷ касе аз онҳо бар вай
эътироз накард, балки баръакс, бо вай мувофика ва ӯро дар ин кор
мусоидат намуданд.
Таровеҳ ҷамъи тарвеҳа ба маънои андаке дам гирифтан дар миёни
ҳар чаҳор ракъати намоз мебошад. Дар садри Ислом намози таровеҳ-
ро мардум бо оҳистаги, тааммул дар оятҳо ва бо хушуи комил ба ҷой
меоварданд ва пас аз ҳар чаҳор ракъати он андаке дам мегирифтанд.
Имрузҳо низ намози таровеҳ суратан бо ҳамон меъёр ба ҷо оварда ме-
шавад, вале ягона чизе, ки камтар ба он таваҷҷӯҳ мегардад, ҳамон
оҳистагии зарури, ҳолати таанни ва хушуи дар намоз мебошад, ки рӯ-
ҳи намозро ташкил медиҳанд.