Toj.su
Умуман, тамоми ибодатхо ва ахкому аркони Ислом барои як мак-
сади асоси ва мухим чори шудаанд ва он ба вучуд овардани такои
илохи дар чавхари шахсияти инсон мебошад. Пас аз эчоди тахаввули
мусбат ба суи худошиноси дар афкору андешаи одами ва бо паймуда-
ни мархалахои гуногуни поксозии нафс, тазкияи рух, ва худсозии шах-
сият банда ба мехвари такои илохи наздик мегардад. Тако меваи
имон аст. Хар кадаре имон ва бовархои эътикодии банда дуруст ва
мустахкам гарданд, такояш низ бештар ва бехтар мегардад. Ибодат-
хо ва ахкоми илохи дар тархи худсози ва такомули шахсияти инсон
коромадтарин василаи илохи мебошанд.
Дар хотимаи тамоми оятхое, ки фарзияти ибодатхо ва ё машруия-
ти ахкомро баён медоранд, ба иборахои «лаъаллакум таттакун» (то
тако намоед) ва монанди он бармехурем. Ин иборахо хадафи маш-
руият ва фарзияти ибодатхои илохи ва ахкоми шариатро баён мена-
моянд, ки он ба вучуд омадани малакаи тако дар ботини инсон ме-
бошад. Тако ин хамон неруи илохи ва вичдони имони дар ботини ин-
сон аст, ки шахсияти уро дар тамоми муносибатхои зиндаги идора ва
танзим менамояд. Одамиро ба некихо хидоят ва аз бадихо боз медо-
рад. Дар фитрати вай решахои одамият, дарки зебоишиноси ва хисси
масъулиятнокиро устувор мегардонад ва инсонро одами шукргузор
месозад.
Куръони карим дар хотимаи ояти фарзияти руза хадафи асли ва
хикмати фарз гардидани ин барномаи ибодатиро низ ба вучуд омада-
ни малакаи тако, хисси пархезгори ва вичдони худошиносонаи инсо-
ни дар калби шахси рузадор гуфтааст. Худованд бо поягузории бар-
номахои ибодати ва низоми комили худопарасти мехохад дар ботини
инсон хисси баланди хештаншиноси, завки зебоипарасти ва саликаи
камолхохиро тахким бахшад ва онхоро аз тарики хамин пойгохи усту-
вори тако ба суи худопарасти, риояи одоб ва ахкоми ибодатхо ва ба
рох мондани назми зебои ичтимой бикашонад. Зеро танхо тако аст,
ки дилхоро бедор ва пуё месозад ва ба одам каромат ва шахсият ме-
бахшад.
Хадафи аслии барномаи ибодатхо дар Ислом ба вучуд овардани
пойгохи тако ва тахкими пояхои вичдони худошиносона дар калби
одами мебошад ва аз тарики ин неруи маърифати мардумро ба суи
татбики дурусти барномахои хаёти мекашонад, на ба василаи занчир-
хои чахлу нодони ва бофтахои хурофои
Худованд ояти фарзияти рузаро бо хитоб ба муъминони ахли маъ-
рифат «ё айюха-л-лазина оману» (эй касоне, ки имон овардаед) шуруъ
ва бо «лаъаллакум таттакун» ва «лаъаллакум ташкурун» хотима дода-
аст ва дар миёнаи он ду кисмат «кутиба ъалайкуму-с-сиём»-ро карор
додааст. Ин ба он маъно аст, ки: Эй муъминони бомаърифат! Рузаи
мохи Рамазон бар шумо фарз гардонида шуд, то дар расидан ба так-
вои илохи шуморо ёри ва кувват бахшад.
Дар ин чо чи тавре мебинем, Худованд хитоби худро бо садои ши-
рини: «Эй ах,ли имон» ооз ва бо хулосаи матлуб ва бо зеботарин ме-
ваи имон, яъне тако хотима додааст. Тако рухи имон ва сирри сао-
дати инсон аст. Вакте сухан аз имон ва тако ба миён омадааст, ин худ
бо сарохат гуёи он аст, ки руза танхо дар худдории одам аз хурдану
нушидан ва наздикии заношавхари хулоса намегардад, балки худдори
аз тамоми кирдору гуфторе, ки бо хакикати имон, рухи фазилату так-
во ва мурокабати Худованд мухолиф хастанд, хадафи аслии рузаро
ташкил медихад.
Бар хамин асос, рузадороне, ки аз ири Худованд тарсу харос ва
ё умед дошта бошанд ва ё дар фикри содир намудани гунохе ва ё чино-
яте бошанд ва ё бар зидди арзишхои дини Худо ва ахли имон мубо-
риза баранд ва даст ба фитнаву фасод зананд, рузаи онхо бехосил ва
бемаъност.
Хамчунин касоне, ки барои эчоди тафрикаву парокандаги дар ми-
ёни мусалмонон талош меварзанд ва бо гуфтор ва андешахои манфии
худ заминаи парокандагии мусалмононро ба вучуд меоваранд ва ё ба
ахли фасод хамфикри ва наздики менамоянд, рузаи онхо бехуда буда,
хеч нафъе барои онхо ба хамрох надорад.
Одамоне, ки аз манофеи умуми мусалмонон суи истифода менамо-
янд ва молу дороии мардумро дар манфиатхои шахси ва ангезахои
шахвонии худ ба кор мегиранд ва ё бо дасту забон ва ё калами худ
харими мукаддасоти дини илохи ва шарафу обруи мардумро мавриди
хучум ва беэхтироми карор медиханд, рузаи онхо ботил ва бенатича
аст. Агар ин кабил одамон сифатхои манфи ва чанбахои салбии шах-
сияти худро ислох насозанд, максад ва мафхуми руза дар онхо та-
хаккук наёфтааст.
Рузадоре, ки дар зарфи як мохи Рамазон нафси худро аз хикду ку-
дурат, хасаду бухл ва бадбинии дигар мусалмонон пок насозад ва аз
таъсироти созандаи руза бахраманд нагардад, аз магфирати илохй ва
имтиёзоти дигаре, ки Худованд барои бандагони худ дар ин мох пеш-
бинй намудааст, бенасиб мегардад. Расули Худо (с) мефармояд: «Руз-
о душанбе ва панчшанбе (-и хар хафта) дархои б؛!
шаванд – ва дар ривояте – амалхои мардум арза дошта мешаванд, пас
хар бандае, ки ба Худо чизеро шарик наёварда б؛ош1а1д٠ магфират
мешаваб, магар касе, ки дар байни вай ва бародараш бадбини ва
те вучуд дошта бошад – ва дар ривояте – магар ду нафаре, ки якдигар-
ро тарк карда бошанд. Пас дар хакки о>ни؛о гуфта мешавад: Хар дуро
бозгардонед, то бо якдигар ошти намоянд».26 Пас ин сарнавишт дар
мохи Рамазон низ барои чунин одамоне хатмй мебошад.
Бинобар ин, шахсе, ки танхо холаби берунии рузаро риоя мена-
мояд, вале аз мафхуму максади он бехабар аст, рузааш хеч нафъе ба-
рои у надорад. Худдорй аз хурдану нушидан ва хамбистарй ин танхо
чанбаи зохирии руза мебошад ва он барои инсон дарс ва васила (ме-
ханизм)-е ба шумор меравад, то аз тамоми аъмоли бад, рафтори но-
шоиста, гуфтори бемаъно ва гайра худро нигах дорад. Паёмбар (с) ме-
фармояд: «Хар касе сухан (-он)-и дуруг (тухматомез ва нописанд) ва
хамчунин амал ба он (-хо)-ро тарк нанамояб, Худованд н1И1€؛٦؛е ба тарки
хуроку ша1ро٠б٠и в؛О1й (я٦»не н е ба рузаи вай) надорад».
Дар чои дигар мефармояд: «Эй чи басо рузадорест, ки аз руза ба
гайри гуруснагиву ташнаги чизе насибаш нюг01؛؛Ш1т1а1а1ст ва чи басо Ш101б|-
зиндадорес ки аз хиёми Ш101б1а1Ш 1П01Н1Х؛о хамон бехоби насибаш гашта-
аст».28 Хамчунин он Хазрат (с) мефармояд: «Агар касе аз шумо руза-
дор бошаб, бехудагию гавго ва дурушти нанамояд. Агар касе хам уро
дашном д٠и1Х؛а1д ва ё ба у намояд, ба у бигуяд: Ман рузадор
хастам…» .29
Хамчунин мефармояд: «Руза танхо аз худдори аз хурдану нушидан
иборат нест, балки он худдори аз лаХву беХудаги, бадрафтори ва носа-
27 Сахехи Бухорй, 1903, 6057. Сунани Абудовуд, 2362. Сунани Тирмизй, 707. Суна-
зогуиро мебошаб. ин, касе туро (ба вакти р а
дашном дихад ва ё бар ту цаул намояд, бигу: Ман рузадорам».30
Рузаи макбул рузаест, ки сохиби худро ба таквои илохй наздик со-
зад. Дар чунин холат аст, ки дуъохо, орзухо ва некихои вай кабули
даргохи Хак мегарданд. Худованд мефармояд: «Худованд (аъмол ва
ибодатхо)-ро танхо аз бандагони ботаквои худ мепазирад».
