СИЁСАТИ ИЦТИСОДИИ ДАВРАИ ГУЗАРИШ

Асоси сиёсати иктисодии давлати Шурави моликияти умумихалки будани воситахои истехсолотро ташкил медод. Барои барпо намудани сотсиализм зарур буд, ки сиёсати хоса кор карда шавад. Ин сиёсат дар даврахои муайян сохтмони сотсиалисти тафовути чидди дошт.
Дар анчумани II-уми Шурохо соли 1917 декрет дар бораи замин кабул карда шуд. Мувофики ин конун тамоми замин давлати эълон карда шуда, милли гардонда мешуданд.
Дар сохаи саноат пеш аз милликунонии он чандин чорабинихо гузаронида шуд. Чори намудани назорати коргари аз болои истехсолот ва таксимоти махсулот. Сиёсати иктисодии ин давра ба номи разверсткаи озукави, ки мохи июни соли 1918 кабул карда шуд, маълум мебошад.
Дар асоси сиёсати «коммунизми харби» дар сохаи саноат аввал саноати калон ва баъд корхонахои хурд ва миёна милли карда шуданд. Дар сохаи хочагии кишлок тамоми замини помешики, манастирхо милли кунонда, байни дехдонон таксим карданд. Мувофики разверста дехдонон вазифадор буданд, ки ба гайри тухми ва зарурияти оилахои худ кисми бокимондаи хосилро ба давлат супоранд. Ба ивази махсулоти хочагии кишлок, аз давлат махсулоти саноати мегирифтанд.
Моливазкуни ва муомилоти бевосита байни шахр ва кишлок аз байн бурда шуд. Ба ахолии хизмати бе пул расонида мешуд. Азбаски сиёсати развеста дар солхои чанги шахрванди чори карда шуда буд, дар таърих ба номи сиёсати «коммунизми харби» маълум мебошад.
Сиёсати «коммунизми харби», сиёсати мувавдати буд. Зеро дар холати харобии умумии иктисоди ва чанги шахрванди назорати сахти давлати аз болои истехсолот ва таксимоти махсулот, сафарбаркунии мехнати умуми зарур буд. Аммо баъди ба охир расидани чанг разверсткаи озукави сади рохи таравдиёти иктисоди мегардад. Мухимаш он буд, ки бе истифодабарии муносибатхои моли-пули иктисодиётро пеш бурдан айри имкон буд.
Бахори соли 1921 дар мамлакат вазъияти душвор ба амал омад. Зарур буд, ки чорахои фавкуллода дида шуда мамлакатро аз гуруснаги начот додан лозим буд.
Болшевикон рохи ягонаи аз ин вазъият баромаданро дар дигар кардани сиёсати иктисоди медиданд, яъне аз развёрстка ба андози озука гузаштан буд.
Сиёсати иктисодии давлати Шурави, ки баъди развёрстка чори шуда буд, дар таърих ба номи сиёсати нави иктисоди (НЭП) маълум мебошад. Мохияти асосии ин сиёсат пеш аз хама мустахкам намудани иттифоки синфи коргар ва дехдонон ба воситаи инкишофи муносибатхои моли-пули байни шахру дехот буд. Савдои озод ба рох монда шуд.
Мувофики НЭП милли конуни минбаъдаи корхонахои саноати боз дошта шуда, баъзе аз корхонахои милли карда шуда ба сохибонаш баргардонида шуданд. Сиёсати андози прогрессиви чори карда шуд. Микдори андози миёна пешаки муайян буд. Баъди ичрои андоз хамаи махсулоти бокимонда дар ихтиёри дехдонон мемонд. Ба ахоли расондани
хизматрасонии бепул бекор карда шуд. Тамоми ин чорабинихо натичаи хуб доданд. Хамаги ду сол лозим омад, ки иктисодиёти Шурави аз бухрон рахои ёбад. Соли 1923 аллакай махсулоти саноат афзуд. Дехдонон хосили хуб ба даст дароварданд, ки талаботи кишварро то дарачае бо галла конеъ гардонд.
Болоравии икиоди дар Точикистон хам мушохида шуд. Майдони кишт афзуд, устохонахои косиби бо махсулоти худ талаботи ахолиро то дарачае таъмин мекарданд.