Home / Ilm / HIKOYA VA QISSAHO

HIKOYA VA QISSAHO

Dar ejodiyoti Fazliddin Muhammadiev hikoya mavqei khos dorad. Bo kushishi in navi- sanda hikoyai tojik dar adabiyoti solhoi shast bo ravishi toza inkishof yofta, ba zinai navi sifati noil gardid. Hikoyahoi avvalini u – «Maktubi dust» (1958), «Arzamas» (1960), «Roh» (1962) dar khususi akhloqi inson va maqomi u dar zindagi bahs mekunand. Navisanda na ba zohiri voqea, balki ba mazmuni botinii on beshtar tavajjuh mekunad va ruzgori odamoni muosirro mavridi barrasi qaror medihad.

Qahramoni asosii hikoyai «Savdoi umr» Zuhroi jasur va mahkamiroda ast, ba sababi on ki domodshavanda hamrohash ba muassisai aqdi nikoh raftan nakhostaast, tuyro vayron meku- nad. Zuhro gashtayu bargashta andesha mekunad, ki oyo Murodro dar haqiqat dust medorad va oyo bo Murod dar oyanda khushbakht meshavad? Tanho vaqte ki Murod khatoi khudro etirof mekunad, Zuhro ba u khonador meshavad. Muallif dar in hikoya masalai muhabbat va oilaro tamoman ba tarzi nav ba miyon meguzorad. Zuhro tojikdukhtarest, ki baroi khushbakhtii khud talosh mevarzad va oqibat ba maqsad merasad. Muallif zistu zindagii qahramoni asarro voqebinona va mufassal tasvir namuda, khonandaro ba andesha vodor kardaast. Hikoya okhiri solhoi panjohum navishta shudaast, vale taloshi Zuhro bahri zindagii poku beoloish va ar- zishmand holo ham namunai ibrati javonon meboshad. Hikoyahoi avvalini F. Muhammadiev guvoh bar onand, ki u pas az Hakim Karim va Pulod Tolis ba tadqiqi badeii ruydodhoi zindagi jiddan kamar bastaast.

Mavzui markazii ejodiyoti F. Muhammadiev akhloqi hamidai insoni meboshad. Solhoi 1967-1973 silsilai hikoyahoi navi- sanda bo nomhoi «Davo», «Sudi rafiqon», «Ruzi dafni Usto Oqil», «Sozi Munavvar», «Hiyoboni Nodir», «SHabi sevum» ba vujud omadand. Navisanda insonro yaktarafa va ba yak rang tasvir namekunad. Dar tasviri u, bo vujudi jihathoi nomunosib dosh- tan, obraz kullan manfi nest. Navisanda raftori noshoistai personajhoro, chun bakhilii Muhammadmurod («Davo»), rashki bejoi Ashraf («Savdoi umr»), kasbi khudro ba meros naguzoshta- ni Usto Oqil («Ruzi dafni Usto Oqil») hunarmandona mahkum mekunad.

Usto Oqil ustoi guldast bud, aksari imorathoi zeboi deha mahsuli hunari u budand va ba qavli Abdurraufamak: «In khel ustoi hunarmand dar sad sol yo yak bor ba dunyo meoyad, yo ne». Lekin ananai neki mardumro vayron namuda, umrash az shast guzashtu yagon shogird tayyor nakard va oqibat vafot kardu hunarashro bo khud ba gur burd. Binobar in, etiqodi mardum az u kand va dar janozaash hamagi bist kas huzur doshtandu khalos.

Har yak lahzai tasvir – ham dar ruzi janozai Usto Oqil be- ist boridani boron, ham hangomi ba mazor burdan az nochori ba zamin guzoshtani tobut va ham dar vaqtash kanda nashudani qabr guvoh bar on ast, ki in odam badbakht ast. Makhsusan, tasviri okhi- rin lahzai vido khele khayolangez va omuzanda ast.

Muvofiqi anana badi ba khok supurdani marhum yake az hoziron «faloni chi khel odam bud?» guyon savol medihad va diga- ron «odami khub bud, Hudo rahmat kunad, joyash jannat shavad» guyon ba tarafi khona rohaki meshavand. Usto Oqil hatto az hamin duoi vopasini hamdehagon mahrum mond: «Pas az on ki hama dast ba ruy kashidand, poykor[1] az joyash nimkhez shuda savol dod:

Usto Oqil chi khel odam budand?

Abdurraufamak metavonist khudash javob dihad, vale bisyor mekhost, ki mahz digaron javob dihand.

Daqiqae bo khomushi guzasht. Onhoe, ki ba payroha nazdiktar meistodand, chize nagufta ba roh daromadand.

Ustoi nagz budand Oqilamak, – guft javone, ki dar pasi Abdurraufamak meistod.

Boron rafta ba ustukhonam rasid, – guft yaki digar zeri lab gurgurkunon.

Ha, usto bud, – tasdiq namud sevumi.

Digar kase chize naguft. Hama pasu dunbol ba payraha furo- madan giriftand.

Hulosa, Fazliddin Muhammadiev dar hikoyahoyash mavzuhoi ruzmarraro bo shaklu uslubi ba khud khos ba tasvir girifta, bo hamin tavajjuhi khonandaro ba masalahoi muhimmi jomeai kununi jalb menamoyad.

[1] Poykor — peshkhidmat, khodimi guzar yo deha baroi davat kardani mardum ba tuy, azo va gayra.

Dar boramon

Инчунин кобед

jubron-xalil

Jubron Halil Jubron

JUBRON HALIL JUBRON yake az  navisandagoni ovozadori arab buda,  soli 1883 dar dehai Bashrai Lubnon  …

222222222222222