Home / Ilm / VAZI SIYOSII BUHORO DAR ARAFAI INQILOBI SOLI 1920

VAZI SIYOSII BUHORO DAR ARAFAI INQILOBI SOLI 1920

Hamai on digargunihoe, ki dar Turkiston ba amal omada budand ba hayoti siyosii Bukhoro betasir namondand. Davlati amiri bo tamomi istibdodi asrimiyonagiash boki mond. Amir az tamomi voqeahoi ichtimoii asri HH ba yagon khulosae naomad.
Bad az «islohoti» amiri Bukhoro Olimkhon (7 apreli soli 1917) kisme az azoyoni firqai chavonbukhoriyon noumed shuda az mamlakat firor namudand. Badi takhlili vazi siyosi tiramokhi soli 1917 dar maqomoti rohbarikunanda va sokhtori sozmoni chavonbukhoriyon tagirot ba amal omad. Muvofiki barnomai navtasis masalahoi siyosi, iqtisodi, ichtimoi va farhangi ba tavri mufassal bayon karda shudaand. Ba vuchudi in dar barnoma zaruriyati sarnagun kardani amir ba miyon guzoshta nashud. Az jumla dar barnoma nishon doda shuda bud:
⦁ ozod namudani galakoron az suporidani kafsan (andoz ba fondi mulloho), az moliyot;
⦁ tarmim namudani maktabhoi dini, dunyavi va maschidho az khisobi zaminhoi vakf;
⦁ ba khizmati harbi chalb kardani tamomi sokinoni Bukhoro, ki 22-sola shudaand;
⦁ ba ikhtiyori Vazorati moliyai navtasis guzoshtani hamai andozhoe, ki az zaminhoi mavridi istifoda ba dast meoyand;
⦁ tasis maqomoti olii qazoi «istinof» va Vazorati adliya. Ashkhose, ki ba karori kozikhonaho rozi nestand, ba
«istinof» arizai shikoyati dihand;
⦁ az nav bunyod namudani rohhoi ohan va rohhoi moshingard;
⦁ bo ijozati amir tain namudani raisi shuroi vaziron;
⦁ tasisyobii maqomoti makhsusi nazorati (az 10- nafar khuquqshinos va 10-nafar namoyandai aholi. (Inkilobi Bukhoro //Sadoi SHarq.- 1990.-№ 9.- S. 98-99).
Badtar doirai muayyani javonbukhoriyon masalai shurishi musallahonaro ba miyon guzoshtand. In guruh (tarafdoroni shurishi musallahona N.D.) badi galabai inkilobi oktyabr dar Turkiston, dar Toshkand kumitai nizomi tashkil karda, khukumati SHuravii Turkistonro bovar kunonidand, ki dar Bukhoro shurishi ommavi tayyor shudaast. Dar shurish yakbora 30-hazor kas metavonad shirkat kunad.
Raisi SHuroi komissaroni Turkiston F.Kolesov be hej andesha ba in igvoi javonbukhoriyon bovar karda, 28-fevrali soli 1918 bo yak dastai 500-600 nafari askaroni surkh ba Bukhoro harakat kard.
Kolesov ba Bukhoroi nav (Kogon) omada ba amir Sayd Olimkhon bo chunin matn ultimatum firistad: dar Bukhoro ozodihoi matbuot, ozodii sukhan va jamomadho elon karda shavand; jazodihi umumi va qatli om bekor karda shavand; mikdori andozho az aholi kam karda shavad. Az hayati javonbukhoriyon kumitai ijroiya tasis doda shuda, az boloi faoliyati hukumat nazorat kardan ijozat doda shavad. Amir az ijroi in talabho dast kashid va Kolesov bo dastai khud ba Bukhoro hujum kard. Bo davati amir ba muqobili dastai Kolesov ba jangi «mukaddas» baromadand. Kolesov boshad dar Bukhoro yagon dastgiri paydo nakard va majbur shud, ki ba tarafi Samarqand akibnishini kunad. Ba yorii dastai Kolesov kuvvahoi ilovagi firistonda shudand va 17-mart ba sarbozoni amir shikast doda shud.
25-marti soli 1918 dar Qiziltepa bayni hukumati Turkiston va amiri Bukhoro sozishnoma ba imzo rasid. Muvofiki on amir vada dod, ki lashkarashro beyaroq menamoyad, afsaroni rusro, ki dar artishi amiri khizmat mekunad ba ikhtiyori Hukumati Turkiston mesuporand; rokhdoi ohani vayron kardashudai Kogon-Qiziltepparo barkaror mekunad; Minbad bekhatarii rokhdoi ohan telegraf va muhobiraro (pochtaro) tamin mekunad.
YUrishi Kolesov ba Bukhoro, ki khatogii bolshevikoni Turkiston buda natichahoi vaznin dod. In kambudii khukumati Turkiston az tarafi markaz (Moskva) ba zeri tankid girifta shud. In amaliyot be banazardoshti vaziyati siyosii Bukhoro, bo rokhi zuri bor kardani inkilob ba mardumi amorat bud. Dar in bora khudi Kolesov chunin gufta bud: «Mo haqi khalkdoro dar tamini sarnavishti khesh khimoyat karda, chunin meshumorem, ki aqoidi chavon bukhoriyonro aksari khalki Bukhoro tarafdori menamoyad. Vazi surat giriftai chang nishon medihad, ki mo dar in kor khato karda ba igvoi chavonbukhoriyon doda shudem».
Huchumi bebarori Kolesov boisi on gasht, ki amir Olimkhon ba dastgirii kuvvahoi irtichoi kisme az ruhoniyon ba muqobili hamai rushanfikroni mamlakat takibu katlro sar kunad. Sadho nafar kushta va hazorho nafar ba zindon partofta shudand. CHunin malumot ast, ki tanho dar yak shabonaruz challodoni amir 450- nafaro kushtand. Az tarafi digar in amaliyoti Kolesov ravandi inkilobiro dar Bukhoro boz doshta, nisbati siyosati davlati shuravi dar bayni mardum norozigiro barangekht.

Dar boramon

Инчунин кобед

jubron-xalil

Jubron Halil Jubron

JUBRON HALIL JUBRON yake az  navisandagoni ovozadori arab buda,  soli 1883 dar dehai Bashrai Lubnon  …

222222222222222