Адади ракъатҳои намози таровеҳ

Асли намози таровеҳ ба ҳамон сурате ки зикр шуд, аз Расули Ху-
до (с) собит шудааст, вале дар бораи адади ракъатҳои он аз он Ҳазрат
(с) ривояти саҳеҳе собит нагаштааст. Вале аз саҳобагон, ба хусус аз
намози таровеҳе, ки Умар (р) бо имомати Убай ибни Каъб (р) баргу-
зор намуд ва ҳамчунин аз тобеин осор ва ривоятҳои гуногуне ворид
шудааст, ки аксаран бист ракъат будани адади ракъатҳои онро маври-
ди таъйид карор медиҳанд. Пешвоёни мазҳабҳои чаҳоргонаи аҳли
суннат: имом Абуҳанифа (рҳ), имом Шофеъи (рҳ), имом Аҳмад (рҳ) ва
дар кавле аз имом Молик (рҳ) низ бо такя бар ҳамин осор ва ривоятҳо
бист ракъат гузоридани онро тарҷеҳ додаанд. Аммо бар асоси зоҳири
ривоят дар мазҳаби имом Молик (рҳ) он сию шаш ракъат аст.
Имом Молик (рҳ) дар Муваттаъ аз Язид ибни Румон ривоят меку-
над, ки: «Мардум дар замони Умар ибни Хаттоб (р) қиёми шабро бис-
тусе ракъат ба ҷо меоварданд».127 Вай дар ин ҷо се ракъати витрро низ
дар назар доштааст. 
Аз Соиб ибни Язид низ ривоят шудааст, ки: «Дар замони Умар иб-
-ракъат ме ии
гузоштанд» .128 Байҳаки низ дар Алмаърифа аз Соиб ибни Язид ривоят
карда: «Дар замони Умар ибни Хаттоб (р) бо бист ракъат ва намози
витр қиём мекардем» .129
Дар Саҳеҳи Бухорй аз Оиша (р) ривоят шудааст, ки: «Расули Худо
на дар и Рамазон ва «1а дар гайри он аз ёздаҳ ракъат зиёд намегу-
зошт. Аввал чор ракъат мегузошт, ки аз ҳусну зебой ва дарозии онҳо
боз чор ракъати дигар мегузоштг, ки аз зебой ва д
онҳо напурс. Сипас се ракъат мегузошт…».130 Манзур аз ёздаҳ ракъат
ҳашт ракъат намози киёми шаб ва се ракъат витр мебошад.
Аммо бузургони мазҳаби ҳанафй ва аксари аҳли илм ин ҳадисро
ба киёми шаби ҳамешагии он Ҳазрат (с), ҳам дар моҳи Рамазон ва ҳам
дар ғайри он, марбут донистаанд, на ба киёми моҳи Рамазон ва он
намозе, ки бо номи таровеҳ шинохта мешавад. Зеро ин ҳадис, агар ки-
ёми моҳи Рамазон ва намози таровеҳро низ дар бар мегирифт ва адади
ракъатҳои он бо феъли он Ҳазрат (с) собит мешуд, ҳеҷ гоҳ саҳобагони
киром бар хилофи он амал ва иттифок намекарданд.
Илова бар ин, ин кори онҳо дар замоне сурат гирифта буд, ки Ои-
ша (р) дар кайди ҳаёт буд ва ба он мухолифате нишон надод. Пас маъ-
лум мешавад, ки манзури ҷумҳури саҳобагон аз ҳадиси Оиша (р) ҳамон
намози ҳамешагии шаб аст, на киёми моҳи Рамазон ва намози таровеҳ.
Аз сӯи дигар, маҷмӯи ривоятҳои собитшуда дар ин бора – ривояти
Оиша (р), ривояти Ҷубайр ибни Нуфайр ва ривояти Абузар бо саро-
ҳат далолат доранд, ки ончи Расули Худо (с) дар шабҳои моҳи Рама-
зон бо ҷамоат барпо дошта, ҳамон намози шаб аст ва Паёмбар (с) ба
ҷуз онҳо намози дигаре дар он шабҳо нагузоридааст, вале бо хеле та-
фовут. Тафовути аввали он аз намози мукаррарии он Ҳазрат (с) дар
шабҳои берун аз Рамазон, ҳамон гуна ки дар ривояти Ҷубайр ва Абӯ-
зар омадааст, он аст, ки Паёмбар (с) аз ҳиссаи аввали шаб ба он пар-
дохтааст. Фарки дуюм он аст, ки он дар шаби сеюм то охири шаб –
наздик ба дамидани субҳ идома ёфтааст, дар ҳоле ки намози шаб дар
ғайри моҳи Рамазон дар ҳиссае аз шаб ва бештар дар ҳиссаи охири он
барпо дошта мешуд.
Аз маҷмӯи ин ривоятҳо ва ҳамин тавр амалкарди саҳобагон дар
замони Умар (р) бармеояд, ки таровеҳ ҳам ҳамон намози шаб аст, вале
бо тафовути ошкоре. Пас ҳарчанд дар бораи шумори ракъатҳои намо-
зи шаб дар ғайри моҳи Рамазон аз Паёмбар (с) адади муайян, вале му-
тафовите ривоят шуда бошад ҳам, вале чун он намози нофила буда ва
ба таври ихтиёри ба ҷой оварда мешуд, шахси намозгузор дар адади
ракъатҳои он низ мухайяр будааст ва дар ниҳоят аз сӯи халифаи дуюм
Умар (р) дар бист ракъат карор дода шудааст. Сухани худи Умар (р)
дар ривояти Абдурраҳмон ибни Абдулкорй: «ва намозе, ки дар охири
шаб барпо медоштанд, аз ончи ҳоло анҷом медиҳанд, беҳтар аст» низ
маънои фавкро таъйид менамояд.
Пас таъйини адади ракъатҳои он дар бист ракъат агар бо иҷтиҳо-
ди халифаи рошид Умар (р) ва таъйиди оммаи саҳобагон сурат гириф-
та бошад ҳам, касе ҳаққи мухолифат бо онро надорад, зеро пайравй аз
суннати хулафои рошид, бо насси шаръй – ҳадиси Паёмбар (с) собит
шудааст. Пас ҳарчанд ба андешаи баъзе муҷтахидон ва пешвоёни
Ислом аз бист ракъат бештар ва ё камтар гузоридани он низ ҷоиз до-
ниста шуда, вале бар асоси тадовули уммат ҷумҳури аҳли суннат бист
ракъат будани онро тарҷеҳ додаанд.
Соҳиби Фатҳ – Ибни Ҳумом бар хилофи дигар машоихи мазҳаб
дар киёми моҳи Рамазон ҳашт ракъати онро ҳамроҳи се ракъати витр
бо чамоат суннат ва тамоми бист ракъатро мустаҳаб медонад.
Пас набояд бо номи пойбандй ба суннати Расули акрам (с) ба ин
суннати роиҷи исломй – бист ракъат будани намози таровеҳ, ки асли
он аз сираи амалии Расули Худо (с) сарчашма гирифта ва аз аҳди ху-
лафои рошид дар миёни уммат маъмул аст, мухолифат намуд ва онро
бо ривоятҳои саҳеҳи исломй мухолиф донист, ҳарчанд дар мазҳаби аҳ-
ли ҳадис ва бузургоне чун имом Бухорй (рҳ) ҳашт ракъат ва дар мазҳа-
би имом Молик (рҳ) бештар аз бист ракъат гузоридани намози таро-
веҳ ҷоиз аст. Ин кор – мухолифат бо бист ракъат будани намози таро-
веҳ ба таври дигаре ба муолатаҳои Ҳиллй – донишманди шиа монанд
аст, он ҷо ки дар китоби «Минҳоҷул карома» дар ин бора мегуяд: «ӯ
(Умар) бидъати намози таровеҳро эҷод намуд, дар ҳоле ки Паёмбар (с)
фармуда: Эй мардум, гузоридани намози дар !мабҳои моҳи Рама-
зон бидъат аст. боиед ва дар ҳеҷ шабе аз !мабҳои моҳи Рамазон
133 «.؛ҳам) нахоиеб) иҷтимоъ накунед ванамози